AYKUT SATICI (UAA’04)

Bir robot peynirli pizza düşler mi?

Pizza yapmak zor değil. Şu incecik hamuru olmasa... Aykut Satıcı, robotlara pizza yaptırmaya soyunmuş durumda. Bu işe robotikte, dinamik manipülasyon deniyor. Peki bu ne anlama geliyor?

Üsküdar’dan mezun olduktan sonra Sabancı Üniversitesinde Mekatronik okuyan Aykut Satıcı, robotlar üzerine yüksek lisansının ardından Amerika’ya gitti. Texas Üniversitesi’ndeki doktorasının ardından şimdi İtalya’da Naples Federico II Üniversitesi’nde pizza yapabilen bir robot projesinde çalışmaya başladı.

Bir robot pizza yapabilir mi?

‘Kesinlikle evet’, diyor Aykut Satıcı. En büyük sorun pizzanın hamurunu açmak. Ama Satıcı’nın uzmanlığı da bu zaten, robot kontrol sistemleri. Hamuru havaya atıp çevirebilecek kadar hızlı bir etki-tepki hesaplama sistemi geliştirecek. İtalya’ya geçmeden Türkiye’ye uğrayıp UAA’daki öğrenci okuldaşlarına bir konuşma için gelen Aykut Satıcı’yı okulda yakalayıp, Buluşma için robot dünyasına kısa bir dalış yapıyoruz.

Robotlar konusunda çalışmaya ne zaman başladınız?
Sabancı Üniversitesi’nde başladım. Okulda robotik ve kontrol sistemleri üzerine çok fazla akademisyen var. Özellikle mekatronik bölümünde... Ben okurken, dersler büyük oranda kontrol sistemleri ağırlıklıydı. Benim de bu konuya ilgim arttı. Kontrol, mekanikten çok matematikle haşır neşir bir konu. Sabancı’da master yaptım ve doktora için Texas Üniversitesi’ne gittim. Doktoramı da robot kontrol sistemleri üzerine yaptım ve matematik üzerine bir yüksek daha yaptım. 

ABD’de neler üzerinde çalıştınız? 

Benim uzmanlığım olan kontrol teorisi. Her türlü robotik yapı dahil. Sadece insansı robotlar söz konusu değil yani. Her türlü sistemi kontrol edebiliyorsunuz. Kontrol bölümü, bir tür sinir sistemi ve karar verme olarak değerlendirilebilir. Daha da derine inersem, benim uzmanlığım ‘çoklu robot sistemleri’, yani birden fazla robotun birlikte çalışması ve yönetimi üzerine. Yani belli bir alanda belli bir işi, yüzlerce robota birden yaptırmak istediğinizde, kendi aralarında uyum sağlayabilmelerine çalışıyorum. İnsan müdahalesi olmadan, haberleşmeyi kopartmadan, yüzlerce robot bunu kendi kendilerine nasıl yapar? Ben özel bir kontrol algoritması geliştirdim. Bir de robotlarda manipülasyon dediğimiz, yani bir nesneyi belli bir yerden bir yere götürmek üzerine çalıştım. Belli bir eğitimden sonra ve birden fazla robotla manipülasyon sistemleri geliştirdim. 

ABD’den sonra şimdi de İtalya’ya gidiyorsunuz. Orada ne yapacaksınız? 

Evet İtalya’ya gidiyorum, doktora sonrası ve akademisyen olarak çalışacağım. Bugüne kadar insansı robotlar üzerine çok çalışmadım. Ama İtalya’da onlarla ilgili çalışacağım. Pizza yapan bir robot projesi üzerinde çalışacağız. 

Nasıl yani gerçekten bir robot pizza hamuru açıp, pişirebilir mi? 

Evet yapabilir. İtalya’da bunun üzerine çalışacağım. Bu konuya, robotikte, manipülasyon deniyor. Manipülasyon, basitçe, bir robota belirli bir işi yaptırmak anlamına geliyor. İki türlü oluyor. Kinematik ve dinamik. Kinematik, örneğin, robota ‘masada duran bir bardağı alıp tezgaha koy’ demek gibi. Bardağın konumu ve hedefi belirli. Dinamik manipülasyon ise robotun futbol oynaması gibi görülebilir. Yani robotun, hareketli topun belirsiz hareketlerine uygun dinamik tepkiler geliştirmesi gerekiyor, diyebiliriz.  İşte pizza yapacak robot için böyle dinamik bir manipülasyon sistemi geliştireceğim. Hamurdan servise kadar yapabilecek. Pizza hamurunu açıp, havaya atıp tutması lazım. İşte bu havaya atıp tutmak tam bir dinamik manipülasyon. Attığınız zaman artık hamurun dinamiğine karışamazsınız. O istediğini yapıyor, sonra geri döner, tekrar atarsınız. İşte robot tüm bunları yapabilecek.

Yapay zeka gibi teknolojiler kullanacak mısınız?

Görsel sensörler var. Parmaklarda hareket sensörleri olabilir. Yapay zekadan çok her şey matematik. Yazacağız denklemi. Problemi çözeceğiz. Burada yapay zeka kullanmayacağız. Ama robotikte son zamanlarda çok kullanılan bir şey yapay zeka. 

Robotlarla ilgili beklentiler çok yüksek oldu hep. Ama pek beklendiği gibi hızlı gelişmiyor gibi. Siz ne dersiniz?

Aslında robot teknolojisi çok gelişti. 1980-1990’larda en iyi robotlar ancak al ve bırak yapan basit sistemlerdi. Şimdi giyilebilir robotlar yapılıyor. Beyindeki sinyalleri alıp ona göre hareket eden robot sistemler var. Felçli hastaların uzuvlarını hareket ettiriyorlar. Popüler kültürdeki ‘hizmet robotu’ dediğimiz robotlar başka bir konu. Bunun üzerine de çok çalışılıyor. Amazon, robot drone’larla paket teslimatı üzerine çalışıyor. En büyük gelişmeler, otonom sürüş dediğimiz insansız otomobillerde yaşanıyor. Google son yıllarda birkaç robotik firması satın aldı. Boston Dynamics bunlardan biri. Çita gibi koşabilen bir robot yaptılar. Benim yapacağım robot da servis robotu, insan içine çıkacak bir robot...  

Mekatronik okudunuz... Robotların mekanik kısımlarını da tasarlıyor musunuz? 

Mekatronikte makine de var tabii. Zaten makine ile elektroniğin birleşimi. Ben daha çok makine tarafına yöneldim. Elektronik tarafını okuyanlar da var. Ben mekanik parçaların tasarımını da öğrendim. Çizim yapmayı, mukavemeti hesaplamayı... Mekatronikte, makine mühendislerinin aldığı bütün dersleri siz de alabilirsiniz.