PROF. DR. GÜLAY ÇETİNKAYA HERGENÇ (UAA’70)
Hergenç’in, yılların emeğini sığdırdığı eserlerinin yanı sıra, yeni yayınladığı kitabı, içinde 500 çeşit bitkinin ve bunlara ait pek çok bilginin yer aldığı bir başvuru kaynağı özelliğini taşıyor.
Gülay Hoca’nın yeni çıkan kitabı, kan yağları konusunda yaptığı çalışma ve birikimlerini aktarmak amacıyla yazdığı ‘Kan Yağları, Kolesterol Ateroskleroz ve Risk Faktörleri 2011’ kitabı 2003 yılında yazmış olduğu “Kan Yağları“ kitabının genişletilmiş ve güncelleştirilmiş şekli...
Peki Gülay Hoca, bu kitabı nasıl nitelendiriyor? Kitapta neler anlatıyor? Sözü kendisine bırakıyoruz:
“Bu kitap, hekimler, temel tıp bilimleri uzman ve öğrencileri için bir referans kitabıdır. Kan yağlarının ve dolaşımda yağları taşıyan partiküllerin yapı ve fonksiyonları, lipid metabolizmasında rol alan öğeler, yağların emilim, sindirim ve sentezleri, kan yağları ile ilgili hastalıklar, damar sertliği, obezite, diyabet ve hipertansiyonda kan yağları; stres, sigara, alkol, uyku apnesi, pıhtılaşma, cinsiyet hormonları ile kan yağları ve damar sertliği ilişkisi detaylı olarak anlatılmaktadır. Diyet ve fizik aktivitenin kan yağlarına etkileri ve kan yağları düşürücü tedaviler anlatılmıştır. Klinik laboratuvarda kan yağları ve ilgili parametrelerin ölçüm teknikleri ve referans değerleri detaylı olarak verilmiştir. Koroner Hastalık Risk Belirleme kılavuzlarına da yer verilmiştir. Kitap dört binin üzerinde referans içermektedir.
Gülay Çetinkaya Hergenç, yeni çıkan “En son bilimsel verilerin ışığında Beslenme, Sağlık ve Hastalıkta Bitkiler - 2015“ kitabının özelliğinin sadece şifalı bitkiler ve baharatları içermediğini söylüyor ve ekliyor: “Meyve, sebze, baklagiller, tahıl, yağlı tohumlar, şeker bitkileri gibi beslenmedeki önemli bitkilerin yanı sıra keyif verici ve lifli bitkileri de içermesidir. Bu kitap normal vatandaşa, beslenme uzmanları, hekimler, kimyacı, biyokimyacı, öğretmen ve öğrencilere yararlı olması düşünülerek hazırlanmış bir referans kitabıdır.”
500 CİVARINDAKİ BİTKİ HAKKINDA GENEL BİLGİLER
Gülay Hoca, kitapta, 500 civarında bitkiyi mercek altına alıyor: “Kitabın konusu olan beş yüz civarındaki bitki genel bilgiler; besin değeri (şeker, diyet lifi, protein ve yağ gibi makro ve vitaminler mineraller gibi mikro besin öğeleri) ve içerdikleri bitki kimyasalları, kullanım alanları, halk tıbbı uygulamaları, sağlığa etkileri ile ilgili tıp literatüründen en son bilimsel veriler, klinik laboratuvar test sonuçlarına olan etkileri, ilaçlarla ve diğer bitkilerle etkileşimleri, istenmeyen etkileri ve dikkat edilecek noktalar halinde okuyucuya sunulmaktadır.
Severek tükettiğimiz bitkilerin daha önceden bilmediğimiz faydaları ve yan tesirleri, bize yabancı olup yeni yeni piyasaya sürülen bitkiler, ülkemizde yetişmeyen ve pek de aşina olmadığımız bitkilerin yanı sıra bitki tanımına girmeyen (mantar, kefir, maya, probiyotik, kombo çayı, bal, balmumu, propolis, arı sütü) de kitaba dahil edilmiştir.”
Kitapta bitkilerin gelişi güzel kullanılmamalarının gereği, satın alma ve muhafazalarında bilinçli olmanın önemi vurgulanmaktadır. Bazı bitkilerin kronik hastalıklar için kullanılan ilaçlarla etkileşime girerek, istenmeyen sonuçlar doğurabileceğine dikkat çekilmektedir.
Besin maddesi olarak tüketilen sebze ve meyvelerin dünya yıllık üretimi ve Türkiye’nin dünyadaki yeri özellikle belirtilmiştir.
Kitap beş bin civarında referans içermektedir.
PROF. DR. GÜLAY ÇETİNKAYA HERGENÇ
Tıbbi ve Klinik Biyokimya Uzmanı Prof. Dr. Gülay Çetinkaya Hergenç Marmara Tıp Fakültesi Biyokimya, Kocaeli Tıp Fakültesi Biyokimya (Ana Bilim Dalı Başkanlığı ve kurulması), Yıldız Teknik Üniversitesi’nde (Rektör Danışmanlığı ve Medikososyal Laboratuvarının yeniden yapılandırılması) öğretim üyesi olarak çalışmış, Hipokrat Tanı Laboratuvarı’nın Kurucu Laboratuvar Şefliğini yapmıştır. Ayrıca Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, Boğaziçi Üniv. Moleküler Biyoloji ve Yıldız Teknik Üniv. Biyo Mühendislik ve Doğu Akdeniz Tıp Fakültesi’nde ders vermeye devam etmektedir. Almanya Münster Tıp Fakültesi Arteriyoskleroz Araştırma Laboratuvarı’nda ve Boston Tufts Üniversitesi Beslenme Bölümü ile çalışmalar yapmıştır. Türk ve Almanların kan yağları düzeylerini ve farklılıklarının sebeplerini araştırmıştır. Kocaeli Lipid Çalışmasını gerçekleştirerek Kocaeli yöresinde yaşayanların kan yağları profilini çıkarmıştır. Türk Kardiyoloji Derneği’nin Türk Erişkinlerinde Kalp Hastalığı Risk Faktörü (TEKHARF) Çalışması’nda on yıl çalışmış, beş yıl ölçümlerini kendi laboratuvarında gerçekleştirmiş ve ikinci yürütücülük görevi yapmıştır. İki yüzün üzerinde bilimsel yayını bulunan Prof. Dr. Gülay Çetinkaya Hergenç Mayıs 2015 itibarı ile 1479 adet uluslararası atfa sahiptir.
• Beslenme Sağlık ve Hastalıkta Bitkiler
• Kan Yağları, Kolesterol Ateroskleroz ve Risk Faktörleri
• Kan Yağları kitaplarının yazarıdır.
Değerli bitkisel şifa kaynaklarından bazıları:
Bitki ismi | Bilimsel İsmi | Tıbbi kullanımı |
Arnika | Arnica montana | Yara, bere, eklem ve sinir ağrısı, ağız ve boğaz iltihaplarında |
Enginar | Cynara scolymus | Mide ve barsak problemlerinde, safra akışını artırır, yağ metabolizmasını hızlandırır, kolesterolü düşürür. |
Gözlük otu | Euphrasia officinalis | Lokal olarak konjonktivit; dahilen saman nezlesinde |
Kedi otu | Valeriana officinalis | Sakinleştirici, uyku getirici |
Karakafes otu | Symphytum officinale | Lokal topikal kullanım, kemik kırıklarının iyileşmesini hızlandırma, berelenme, artrozda (Dahilen kullanımı karaciğer sorunlarına sebep olmaktadır.) |
Isırgan otu | Urtica dioica | İdrar yolu, mesane, prostat büyümesi, safrakesesi, karaciğer, saç dökülmesinde |
Yulaf | Avena sativa | Kepeği total ve kötü kolesterol düzeylerini, koroner kalp hastalığı ve inme riskini düşürmede, tokluk hissi verir. |
Şerbetçiotu | Humulus lupulus | Sakinleştirici olarak |
Zencefil | Zingiber officinale | Bulantı, taşıt tutması, migren, sinirlilik, endişede |
Sarı Kantaron | Hypericum perforatum | Depresyon, cilt yaralanmalarında |
Alman Papatyası | Matricaria chamomilla | Ağız, diş eti, boğaz, mide barsak enfeksiyonlarında |
Sarımsak | Allium sativum | Kan basıncının ve kolesterolün düşürülmesinde |
Frenk kimyonu | Carum carvi | Ağız, mide problemleri, ağız enfeksiyonlarında (çiğnenerek) |
Kabak çekirdeği | Cucurbita pepo | Prostat büyümesi ve bazı parazitlere faydalı |
Keten tohumu | Linum usitatissimum | Kabızlık, mide-barsak sorunları, kanserden korunmada |
Devedikeni | Silybum marianum | Mantar zehirlenmesi, karaciğer, hepatit, sirozda |
Aynisefa | Calendula officinalis | Yaralar, ağız- boğaz iltihapları, flebitte |
Kuşburnu | Rosmarinus officinalis | Dolaşım, hafıza güçlendirme, bitkinlikte |
Adaçayı | Salvia officinalis | Ağız, boğaz, mide zarı iltihapları, bronşit, fazla terlemede |
Ekinezya | Echinacea purpurea | Enfeksiyonlar, bronşitte |
Kekik | Thymus vulgaris | Bronşit, öksürük, ağız, dişeti, boğaz ve mide iltihaplarında |
Alıç | Crataegus | Kalbi güçlendirici, zayıf nabız ve çarpıntıda |
Soğan | Allium cepa | Öksürük, iltihap, damar sertliğinde |